سیستم کنترل پایداری خودرو ESP
ESP از مخفف Electronic Stability Program به معنی برنامه کنترل پایداری خودرو گرفته شده است. جالب این جاس که این سامانه با نام های مختلف توسط خودرو سازان عرضه می شود این سامانه جدیدترین سامانه حفاظتی خودروست که از سال2002 بر روی 27% از وسایل نقلیه اروپایی و 75% از خودروهای ژاپنی و آمریکایی نصب شده و این آمار هم چنان روبه افزایش است. سامانه ترمزESP مجموعه ای از سامانه هایی مانند ABS، EBD، TCS و ... است و با وجود این سامانه ، عملکرد تمامی سامانه های دیگر به دست خواهد آمد. سامانه ESP نسل ارتقاء یافته سامانه های ترمز پیش از خود است، با این تفاوت که سامانه کنترل YAW نیز به آن اضافه شده است. مجموعه سامانه هایی که تا کنون بررسی شدند، لغزش چرخ ها را به هنگام ترمزگیری یا شتاب گیری کنترل می کردند؛ در واقع حرکت طولی خودرورا کنترل می کردند. سامانه ESP، علاوه بر موارد بالا، چرخش خودرو را نیز حول محور عمودی کنترل می کند. این سامانه با کنترل هریک از ترمزها به طور جداگانه و تطبیق لحظه ای گشتاور موتور بدون نیاز به عکس العمل راننده صورت می گیرد. سیستم کنترل پایداری، یک سیستم پیشرفته کامپیوتری در خودروست که از طریق تشخیص و کاهش هرزگردی چرخ ها، کنترل و پایداری اتومبیل را افزایش می دهد. وقتی که این سیستم، عدم فرمان پذیری مناسب را در خودرو تشخیص می دهد، به طور هوشمندانه، خودرو را با استفاده از ترمزها کنترل می کند. در این سیستم، ترمزها به صورت مجزا به چرخ ها اعمال می شوند. در برخی انواع پیشرفته تر، کنترل پایداری خودرو با کاهش موقت نیروی موتور نیز انجام می شود. البته باید توجه داشت که این سیستم تأثیری بر توانایی و عملکرد خودرو در پیچ ندارد و فقط کنترل پایداری اتومبیل سر پیچ های تند را کنترل می کند. در اینجا سامانه ترمز ESP MK-60 که بر روی خودروی سیتروئن C5 از محصول های شرکت سایپا نصب شده است، بررسی می شود. اجزای سامانه ESP برنامه پایداری خودرو ناپایداری در پیچ ها، مانورها و دورزدن ها را با سنسورهای ویژه حس می کند و با استفاده از ترمزگیری، گشتاور مخالفی را برای خنثی کردن گشتاور ناپایدارکننده در یک چزخ تولید می کند. مجموعه سیلندر اصلی و بوستر ترمز این مجموعه از سیلندر ترمز به همراه بوستر خلائی تشکیل شده است. همچنین یک سنسور فشار روغن بر روی مجموعه قرار داده شده است که در صورتی که راننده از توانایی کافی برای فشردن پدال ترمز برخوردار نباشد، تنها از میزان حرکت پدال ترمز متوجه نیاز به ترمزگیری شدید را احساس می-کند و این عملیات را بدون کاربر به پایان می رساند. واحد کنترل هیدرولیکی به همراه ECU سامانه این مجموعه شامل یک موتور الکترونیکی برای به حرکت درآوردن پمپ هیدرولیکی، 12 شیر سنولوئیدی (به ازای هر چرخ 2 شیر و 4 شیر برای کنترل جریان) برای قطع، وصل و نگه داشتن جریان روغن بر روی کالیپرهای ترمز و یک ECU است. حسگر شتاب YAW، شتاب عرضی و شتاب منفی این حس گر سه وظیفه را در سامانه ESP انجام می دهد که عبارتست از: 1. تعیین میزان شتاب منفی خودرو در حالت ترمزگیری. 2. تعیین میزان انحراف عرضی خودرو در هنگام پیچش. 3. تعیین میزان چرخشخودرو حول محور عمودی. حسگر زاویه فرمان این حسگر وظیفه تعیین میزان زاویه فرمان را در خودرو به عهده دارد. در صورتی که میزان گردش خودرو حول محور عمودی و یا شتاب عرضی خودرو از میزان گردش فرمان بیشتر یا کم تر باشد، این وضعیت به ECU سامانه ESP گزارش می شود و این سامانه برای کنترل خودرو اقدام می کند. کنترل میزان گردش و انحراف خودرو نسبت به میزان چرخش فرمان در وضعیت های گوناگون، بیش دور زنی و کم دور زنی نامیده شده و مهم ترین برتری سامانه هایESP نسبت به دیگر سامانه های ترمزگیری بودهاست که در قسمت بعدی بررسی می شود. کم دور زنی کم دور زنی به علت از بین رفتن چسبندگی لازم در چرخ های جلو است. در این حالت خودرو از مسیر خود خارج شده و سر آن به سمت خارج پیچ منحرف می شود که این امر باوجود چرخش کامل غربیلک فرمان رخ می دهد. علت این حالت معمولاً سرعت بیش از حد خودرو است. بیش دور زنی بیش دور زنی به علت از بین رفتن چسبندگی لازم در چرخ های عقب است. در این حالت خودرو از مسیر خود خارج شده و سر آن به سمت داخل پیچ منحرف می شود. علت این حالت معمولاً رها کردن پدال گاز در هنگام دور زدن است.
