تسمه تایمینگ چیست؟ تعویض آنرا جدی بگیرید!

در همه خودروهاي رايج، تسمه ای وجود دارد که  قطعاتی از جمله دینام، واترپمپ، کمپرسور كولر و  احتماال فرمان هيدروليك از آن استفاده میکنند.  چون معمولا این تسمه از بیرون نصب میشود  بنابراین میتوانید آن را از قسمت جلوی موتور  ببینید.فروش خودرو، البته در خودروهای دیفرانسیل جلو، موتور  اغلب به صورت عرضي نصب میشود. تسمه معمولا  یک نوار مارپیچ است که حول پولي هاي گوناگون  حرکت میکند. اگر پوسیدگی يا فرسودگي از جمله  ترک، ساییدگی و موارد مشابه به آن در تسمه  مشاهده کردید، باید برای تعویض آن اقدام کنید.  تسمه نیز مانند دیگر قطعات خودرو عمر مفیدی دارد  و باید در زمان معینی عوض شود تا مانع آسیبهای  شدید و جدی به موتور خودرو گردد.

اغلب موتورها یک تسمه تایمینگ يا زمان‌بندي نيز دارندکه از دید پنهان است که میل‌لنگ در قسمت پایین موتور را به سرسیلندر در قسمت بالا وصل می‌کند. این تسمه باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را کنترل می‌کند. بسیاری از موتورها از زنجیر تایمینگ به جای تسمه استفاده می‌کنند. تفاوت کلیدی زنجیره تایمینگ در این است که معمولا به تعویض دوره‌ای نیاز ندارد. تسمه تایمینگ معمولا بعد از طی مسافت 60 هزار کیلومتر نیاز به تعویض دارد كه البته زمان درست آن را بایددر دفترچه راهنماي خودروتان ملاحظه كنيد.

اگر تسمه تایمینگ پاره شود، خودرو خاموش خواهد شد و دیگر قادر نیستید آن را روشن کنید،‌اما در بعضی خودروها بعداز این که تسمه تایمینگ پاره شد، می‌توان دوباره آن را روشن کرد. اما درنظر داشته باشید که به خاطر دینام، زیاد نمی‌توانید رانندگی کنید. بدون دینام، باید به نیروی الکتریکی حاصله از باتری اتکا کنید. با این که تسمه می‌تواند بیش از 160 هزار کیلومتر دوام داشته باشد اما باید به صورت دوره‌ای بازرسی شود. اگر می‌خواهید خودتان این کار را انجام دهید، بهتر است دفترچه راهنمای خودرو را مطالعه کنید.

اين در بعضی از خودروهای امروزی مانند هیوندای که چهارسیلندر است بعد از شش سال یا 96 هزار کیلومتر و یا بعد از دو سال یا 24 هزار کیلومتر صورت می‌گیرد. فولکس واگن این کار را بعد از 64 هزار کیلومتر توصيه مي‌كند اما در بعضی از خودروهای فورد بعد از طی مسافت 160 هزار کیلومتر اين كار صورت می‌گیرد. هزینه تعویض تسمه دينام در کشورهای مختلف فرق می‌کند که از 75 تا بیش از 150 دلار متغیر است. گاهی اوقات ممکن است با شنیدن سیگنال‌های هشدار متوجه شویدکه زمان تعویض تسمه فرارسیده است؛ هنگامی که موتور را روشن کرده و یا شتاب می‌گیرید، صداهای قیژقیژ از تسمه دينام می‌شنوید.

در بعضی از خودروها اگر تسمه تایمینگ پاره شود يا روي پولي رد كند، پیستون‌ها همچنان به سمت بالا و پایین حرکت می‌کنند اما چون زمان‌بندي به هم خورده است، سوپاپ‌ها با پيستون‌ها برخورد كرده و خم می‌شوند. تعویض تسمه‌تایم بسیار مهم است و چون به آسانی قابل رویت نیست باید آن را به تعمیرگاه مجاز ببريدتا نگاه دقیق‌تری بهآن بیندازد. براي زمان تعويض اين قطعه توصیه‌های گوناگوني وجود دارد. برای نمونه، تعویض تسمه‌تایمینگ در بعضی از خودروهای شورولت بعد از طی مسافت 160 هزار کیلومتر صورت می‌گیرد.

در بعضی از موتورها، تسمه تایمینگ واترپمپ را نیز به حرکت در می‌آورد. بعضی از تعمیرگاه‌ها تعویض هم‌زمان واترپمپ و تسمه را توصیه می‌کنند. این کار قابل توجیه است زیرا اگر واتر پمپ چند ماه بعد از تسمه تایمینگ خراب شود، تعمیرکار مجبور است دوباره نگاهی به موتور بیندازد، قطعات را از هم باز کند و سیستم خنک‌کننده را عوض کند و بابت چند ساعتی که به بررسی این کار مي‌پردازد، اجرت قابل توجهي خواهدگرفت. بنابراین اگر می‌خواهید حیران و سرگردان نمانید، به تعویض به موقع تسمه‌ها توجه کنید تا بعدها هزینه بیش‌تری را متحمل نشوید. تسمه تایمینگ یک تسمه الستیکی دندانه‌دار است که به میل‌لنگ اجازه می‌دهد تا دور میل‌سوپاپ بچرخد. یک تسمه تایمینگ گاهی اوقات تسمه سوپاپ نیز نامیده می‌شود. میل‌سوپاپ، سوپاپ‌ها را در یک حرکت هم‌زمان با پیستون‌های موتور باز و بسته می‌کند. اگر تسمه تایمینگ پاره شود، موتور از کار می‌افتد و معمولا باعث آسیب‌های شديد می‌شود.

این است که بازدید منظم تسمه تایم از اهمیت خاصی برخوردار است. اگر تسمه شل شود یا سر بخورد، سوپاپ‌ها در زمان نامناسب باز شده و پیستون‌ها آسیب می‌بینند. در اين هنگام معمولا صداي ناهنجاري به گوش مي‌رسد و توصيه مي‌شود كه در اين گونه مواقع به سرعت پدال كلاچ را تا انتها فشار دهيد تا از ادامه آسيب جلوگيري شود. معمولا تعویض تسمه تایمینگ هر 60 هزار تا 80 هزار کیلومتر صورت می‌گیرد. تسمه تايمینگ یک باند لاستیکي بزرگ است که در بعضی جاها دندانه‌دار شده و اجازه می‌دهد که میل‌لنگ دور میل‌سوپاپ بچرخد. نام تسمه تایمینگ از این قضیه ناشی می‌شود که مسوولیت حرکت هم‌زمان میل لنگ و پیستون‌ها را بر عهده دارد.

اگر تسمه تایمینگ کار باز و بسته نگهداشتن سوپاپ‌ها را در یک ترتیب موازی با میل لنگ نگه ندارد، موتور به طور كلي از کار می‌افتد. همچنین اگر تسمه تایمینگ پاره شود یا سربخورد سبب می‌شود که موتور بلافاصله ازکار بیفتد و حتی آسیب جدی به آن وارد شود. در صورت رخ دادن چنین اتفاقی، آسیب بسیار شدیدی به پيشرانه خواهد رسيد ؛ ممکن است پیستون بشکند و سوپاپ‌ها از بین بروند. در این شرایط موتور به هیچ وجه روشن نخواهد شد و خودرو باید تا تعميرگاه بکسل شود. شكي نيست كه هزينه تعويض تسمه تايم از هزينه تعمير موتور بسيار كم‌تر است، بنابراين عاقلانه است كه اين قطعه را به طور منظم عوض كنيم و اگر به پايان عمر مفيد آن نزديك مي‌شويم، از تغيير ناگهاني دور موتور (مانندمعكوس كشيدن) و كاركرد پيشرانه در دورهاي بالا خودداري كنيم.

زمان تعویض در خودروهای مختلف متفاوت است و ما برحسب تجربه کار کیلومتر تعویض تسمه تایم چند خودروی مختلف بازار کشور را در جدول زیر برای شما می‌آوریم البته این کیلومترها ممکن است متفاوت با کاتالوگ خودرو باشد اما با شرایط آب و هوایی و ترافیکی شهر تهران این کیلومترها کیلومتر مناسبی برای تعویض تسمه تایم است:

تسمه مارپیچ

تسمه‌های مارپیچ که به عنوان تسمه دينام نیز شناخته می‌شوند، قدرت را به کمپرسور كولر،‌پمپ هيدروليك  فرمان، پروانه رادياتور (در خودروهاي با پروانه مكانيكي) و پمپ انژکتور انتقال می‌دهند. اگر تسمه مارپیچی پاره شود، همه قطعات موتور از کار می‌افتند، موتور بیش از حد داغ می‌کند و آسیب می‌بیند. تعمیرکاران به دنبال شیار، ترک‌خوردگی و یا پوسیدگی هستند که نشانگر لزوم تعويض این تسمه است. هنگام روشن شدن موتور در روزهای سرد سال و رانندگی در پیچ‌های تند، اگر صدای قیژ مانندی از موتور شنیديد، هشداری است که به شما اخطار می‌دهد، زمان تعویض تسمه فرا رسیده است. مطالعات نشان‌می‌دهد که تسمه دينام اغلب بین 60 هزار و 90 هزار کیلومتر پيمايش خودرو دچار نقص فنی و توصیه می‌شود که آن را قبل از فرا رسيدن این مسافت عوض کنید.

شیلنگها

شیلنگ‌های خنک‌کننده در موتورهاي درون‌سوز شامل شیلنگ‌های رادیاتور در قسمت‌های بالا و پایین و شیلنگ‌های بخاری است. در بعضی از خودروها شیلنگ ميان‌بر يا بای‌پس نیز دیده می‌شود. شیلنگ‌ها ارتباط انعطاف‌پذیر برای جریان خنک‌کننده بین موتور، رادیاتور و بلوک بخاری فراهم می‌کنند. در شيلنگ‌ها معمولا ترک‌های ریزي از داخل به وجود می‌آید که می‌تواند سرانجام منجر به پارگی آن و در نتيجه، گرمای بیش از حد موتور شود. توصيه مي‌شود شیلنگ‌ها و قطعات مربوط به آن راهر دو سال یک‌بار عوض کنید.

تسمه تايم یا تسمه زنجيري، قسمتی از موتور احتراق داخلی است که زمان‌بندي سوپاپ‌ها را کنترل می‌کند. میل‌سوپاپ، سوپاپ‌ها را در یک حرکت هم‌زمانی با حرکت پیستون‌ها باز وبسته می‌کند. بعضی از موتورها از دنده تایمینگ استفاده می‌کنند. اصطلاح » تسمه تایمینگ « همچنین برای حالت کلی‌تر هر تسمه تخت با دندانه‌های پیچیده نیز استفاده می‌شود. چنین تسمه‌هایی زمانی که بار سنگین در خودرو مد نظر باشد برای انتقال قدرت یا حرکت چرخشی و حرکت خطی نیز استفاده می‌شود.