تیپ ترونیک چیست؟ آشنایی با گیریبکس منومتیک یا شیفت ترونیک
در ترافیک های شهری و زندگی روزمره انسان و پیشرفت تکنولوژی در ساخت خودروها و تکنولوژی به کار رفته در خودروها جای سیستمی خودکار در تعویض دنده ها احساس می شد، گیریبکس ها اتومات راحتی خاصی را در ترافیک های شهری چندین ساعته شهرهای بزرگ را به ارمغان آوردند، گاه برای لذت رانندگی و تعویض دنده در خودروها اتوماتیک و نیاز سریع تر تعویض دنده حس می شد. به همین علت سیستم تیپ ترونیک، شیفت ترونیک و ... به گیربکس های اتومات اضافه شد. برای درک و شناخت بهتر این سیستم ابتدا بایستی با عملکرد و انواع گیربکس آشنا شوید: گیربکس خودروها از نظر تعویض سرعت دارای دو مکانیزم هستند.
1- مکانیزم پیوسته
مکانیزم پیوسته حالتی است که کمتر رایج بوده و درآن مقدار دنده مطرح نیست و در واقع چرخ دنده هایی که وظیفه انتقال نیرو را بر عهده دارند به صورت مخروط های متداخل بر روی همدیگر قرارمی گیرند وهرگز در یک لحظه نمی توان گفت که گیربکس در چه دنده ای است . این گیربکس ها در اتومبیل کاربرد محدودی دارند و در اتومبیل های برقی و برخی قایق های موتوری مسابقه ای استفاده می شوند.
2-مکانیزم مرحله ای(سکوئنشال)
نوع دوم گیربکس ها، آن دسته ای هستند که سرعتشان به صورت مرحله ای وسکانس به سکانس عوض می شود به همین دلیل به آنها "سکوئنشال" می گویند. خود گیربکس های سکوئنشال هم از نظر دیدگاه نحوه تعویض دنده به مدل به مدل های تمام سکوئنشال مثل موتورهای سیکلت و سکوئنشال با تغییر مکان مثل تمام گیربکس های معمولی تقسیم می شوند.
گیربکس های معمولی برای کسانی که بخواهند سریع دنده عوض کنند ایجاد مشکل می کند و نیاز است که حرکت زیادی به اهرم دنده بدهند به همین دلیل مکانیزم تمام سکوئنشال راه حلی بود که اولین بار در مسابقات اتومبیل رانی مورد استقبال قرارگرفت. در ضمن به دلیل جای کم کابین راننده F1فشردن یک یا دو دکمه، کاری راحت تر از جابجا کردن یک اهرم بود.
در این دنده ها برای تعویض سرعت، کافی است دکمه(+)را فشار دهید تا دنده یک سرعت(یک دنده)بالابرود و با فشردن (-) دنده یک سرعت پایین می آید (یعنی سنگین می شود).
چند سالی است که این مکانیزم جالب وارد دنیای اتومبیل های تجاری شده و پورشه اولین بار آن را بر روی مدل 911 نصب کرد و نام تجاری آن را Tiptronicنامید. به دنبال این کمپانی، شرکت های دیگر چون بی ام و و کراسیلر با سیستم های مشابه و با نام های Shifttronic و Geartronic به میدان آمدند.
از دیدگاه ارگونومی،کنترل های تیپترونیک بسیار روان هستند چرا که با نصب دو دکمه بر روی غربیلک فرمان (پدل شیفتر) تعویض دنده بدون این که دست راننده از فرمان جدا شود فقط با حرکت انگشتان دو شصت انجام می شود.
تیپ ترونیک یک نوع مجرد از گیربکس اتوماتیک توسعه یافته توسط پورشه است و در خودروهای آن و آنهایی که امتیاز آن را دارند به کار می رود. یک گیربکس تیپ ترونیک می تواند مانند گیربکس های اتوماتیک رایج عمل کند و طر احی آن مانند دیگر گیربکس های اتوماتیک است و مانند آن ها از مبدل گشتاور و مجموعه های خورشیدی استفاده می کند، اما این سیستم همچنین به راننده اجازه می دهد که به شیوه تعویض دنده ها تسلط داشته باشد. بدین صورت که با انتخاب حالت های upshift و downshift و حالت نرمال آن را تغییر می دهد، این عمل توسط اهرم تعویض دنده و یا کلیدهای فشاری کنار اهرم و یا روی غربیلک فرمان امکان پذیر است.
بعضی سیستم ها همانند فرار ی F1-Superfast و تویوتا SMT و Volkswagen's DSG با گیربکس تیپ ترونیک تفاوت دارند و بر اساس گیربکس های متوالی عمل می کنند اما یک کلاچ کنترل شده ی الکترونیکی دارند. این ها عموما تیپ ترونیک نیستند اما به عنوان گیربکس های نیمه اتوماتیک مطرح شده اند. همچینین Easytronic Vauxhall شرکت اپل یک نوع گیربکس تیپ ترونیک نیست در واقع اصلا مبدل گشتاور ندارد و خبری از لایه های P-R-N-D-+/- تعویض دنده نیست بلکه این خودرو مانند BMW's "SMG اساسا گیربکس دستی دارد که با تعویض دنده اتوماتیک کار می کند که دارای یک کلاچ کنترل شده کامپیوتری است.
فروش خودرو، برای مثال در خودروهای ایرانی همانند پژو 206 این حالت ها را با علائم ,normal, snow , sport مشاهده می کنید. در حالت نرمال و معمولی تصمیم گیری تعویض دنده ها توسط کامپیوتر گیربکس به طور معمول انجام می شود برای مثال تاخیر در تعویض دنده ها برای افزایش شتاب و یا افزایش نیروی ترمز موتوری طوری است که مصرف بهینه است. تیپ ترونیک بعضی از تعویض دنده ها را برای محافظت از موتور و گیربکس، خود به طور اتوماتیک انجام می دهد. حالت sport تعویض دنده ها را در دورهای بالا امکان پذیر میکند که این عمل شتاب خودرو بالا می رود و در حالت snow که درآن دنده ها در دور پایین تعویض شده و مبنا بر عدم لغزش خودرو در جاده های هموار و صاف است.
