ویروس چینی در خودروسازی خصوصی کشور

سهم خودروسازان خصوصی در حالی از بازار داخلی رو به افزایش است که سهم اصلی تولیدات یا کل تولیدات آنها را خودرو های چینی تشکیل می دهند، خودروسازانی که روزی محصولات و برندهای مطرح را تولید میکردند حال جزء خودروهای چینی چیزی برای عرضه ندارند.هر چند حضور «بخش خصوصی» در صنعت خودرو ایران می‌تواند به محملی برای ایجاد رقابت در بازار خودرو کشور تبدیل شود، اما اینکه خصوصی‌ها همه چینی شده‌اند و دیگر مانند گذشته با برندهای معتبر دنیا همکاری ندارند، به هیچ وجه نمی‌تواند نشانه خوبی برای صنعت خودرو کشور باشد.

اگر نگاهی به نام محصولات خودروسازان بخش خصوصی کشور بیندازیم، متوجه می‌شویم که چرخ آنها روزگاری با امثال هیوندایی کره و فولکس واگن آلمان و فیات ایتالیا می‌چرخید، اما حالا ریش و قیچی در این «بخش» در دست چشم بادامی‌های چینی است.همچنین اگر به سال 1390 (سال اوج تولید خودرو در ایران) برگردیم سهم خودروهای چینی از محصولات بخش خصوصی کمتر از 70 درصد بود، اما حالا دیگر 100 درصد خصوصی‌های سواری ساز، چینی شده‌اند و آن طور که از احوال تولیدشان به چشم می‌آید، از وضع فعلی رضایت دارند.
در اینکه تحریم‌های بین‌المللی سبب شدند شرکای معتبر خارجی بخش خصوصی خودروسازی ایران، یک به یک بروند، شکی نیست و شاید هم نتوان مسوولان شرکت‌های خصوصی را بابت چینی شدن شان چندان سرزنش کرد (چه آنکه به‌نظر می‌رسد برای ادامه حیات، چاره‌ای جز این نداشته‌اند)، اما به هر حال با شرایط فعلی نمی‌توان آینده‌ای روشن را برای «خصوصی‌ها» متصور شد.
هجوم چینی‌ها به بخش خصوصی خودروسازی ایران در حالی است که بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو کشور دل خوشی از خودروهای چینی ندارند و پی در پی به نقد آنها می‌پردازند؛ «کیفیت پایین»، «استهلاک زودرس»، «خدمات پس از فروش نامناسب» و «قیمت بالا» از جمله انتقادها و ایرادهایی است که نسبت به خودروهای چینی نسبت داده می‌شود و اگرچه این ایرادها شامل خودروهای داخلی نیز می‌شود، اما چینی‌ها بیش از سایر خودروهای کشور سیبل منتقدان هستند. از سوی دیگر، اما غول‌های جاده مخصوص (ایران خودرو و سایپا) همواره نسبت به واردات خودرو (به خصوص چینی‌ها) معترض و ابراز نگرانی می‌کنند، غافل از آنکه خودروهای چینی مانند قارچ در بخش خصوصی روییده و تیراژشان نیز در حال افزایش است.
به‌عبارت بهتر، خطر اصلی نه در واردات؛ بلکه در ازدیاد تولید خودروهای چینی در کشور است و این خودروها ظاهرا آنقدر جذابیت دارند که ایران خودرو و سایپا هم به سراغ شان رفته و بدشان نمی‌آید طعم تولید و فروش این چشم بادامی‌ها را بچشند. اینجاست که افکار عمومی با یک تناقض بزرگ روبه‌رو می‌شوند و آن این است که اگر خودروهای چینی از کیفیت لازم برخوردار نیستند، پس چرا روز به روز حضورشان در بازار ایران پر‌رنگ‌تر می‌شود و اگر خوبند، دلیل این همه انتقاد و ایراد از آنها چیست؟

چینی های صدر نشین؟
اما نکته مهم دیگر در مورد خودروسازان بخش خصوصی، افزایش شدید سهم آنها در بازار خودرو کشور است، چه آنکه چینی شدن آنها به نوعی سبب شد تا تیراژ و فروش شان رشد چشمگیری را به خود ببیند.
به‌عبارت بهتر، آن روزها که خصوصی‌ها با امثال فولکس و هیوندایی کار می‌کردند، اندازه حالا که با چینی‌ها همکارند، نه تیراژ داشتند و نه فروش؛ این نشان می‌دهد خودروسازان خصوصی و البته چینی‌ها، نهایت استفاده را از شرایط تحریم ایران بردند و توانستند در روزهایی که تیراژ خودروسازان بزرگ کشور افت شدیدی را تجربه می‌کرد، کم‌کم خود را بالا بکشند و سهم‌شان را در بازار افزایش دهند.
آمار هشت ماهه تولید امسال نیز به خوبی نشان‌دهنده رشد تیراژ و به تبع آن فروش خودروهای چینی است، چه آنکه در این بازه زمانی تولید خصوصی‌ها با رشدی 100 درصدی روبه‌رو شده تا مشخص شود چینی‌ها جای خوبی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده‌اند.
اما نکته نامیمون دیگر در مورد خودروسازی بخش خصوصی ایران (به جز چینی شدن محصولات آن) تعطیلی برخی از خودروسازان این بخش طی سال‌های گذشته است. در حال حاضر، تنها پنج شرکت در بخش خصوصی به تولید محصولات سواری مشغول هستند و این در حالی است که دیگر نامی از امثال «زاگرس خودرو» و «سنابادخودرو توس» و «بم خودرو» در میان نیست.
در حال حاضر، «مدیران خودرو»، «کرمان موتور»، «بهمن»، «راین خودرو» و «مرتب» پنج شرکت متعلق به بخش خصوصی هستند که به تولید محصولات سواری مشغولند و در این بین «مدیران خودرو» بیشترین تیراژ را دارد و «مرتب» کمترین را.

خودرو چری در صدر
نگاهی بیندازیم به کارنامه خودروسازان بخش خصوصی و ببینیم پنج شرکت تولید‌کننده خودروهای سواری، چه کارنامه‌ای را از خود طی هشت ماه امسال بر جا گذاشته‌اند.
در این بین، «مدیران خودرو» که محصولات چری چین را در ایران مونتاژ می‌کند، با افزایشی 5/148 درصدی در تولید، رکورددار رشد تیراژ در بخش خصوصی کشور به شمار می‌رود.
این شرکت محصولاتی مانند ام وی ام 315 و X33 را به تولید می‌رساند و در هشت ماه امسال توانسته 28 هزار و 359 دستگاه انواع محصولات سواری را در خطوط تولید خود بسازد.
مدیران خودرو روزگاری فقط با محصول کوچک و کم مصرف خود به نام ام وی ام 110 در بازار ایران حضور داشت و شاید آن زمان کمتر کسی فکرش را می‌کرد چرخ روزگار طوری بچرخد که این شرکت به بزرگ‌ترین خودروساز بخش خصوصی ایران تبدیل شود.با این حال، مدیران خودرو در حال حاضر بیشترین تیراژ را در خودروسازی خصوصی کشور دارد و به‌نظر می‌رسد برای سال‌ها ماندن در بازار ایران، سرمایه‌گذاری کرده است.
طبق آمار، بیشترین تیراژ در مدیران خودرو نصیب مدل 315 این شرکت شده است، چه آنکه خودرو موردنظر توانسته آمار تولیدی بیش از هشت هزار دستگاه را در هشت ماه امسال، از خود به جا بگذارد.
ام‌‌وی‌ام در مدل‌های 530، X33 و 110 نیز دیگر مدل‌های تولیدی در مدیران خودرو به شمار می‌روند و تیراژی نسبتا برابر با یکدیگر طی هشت ماه امسال داشته‌اند. این در حالی است که مدیران خودرو دیگر مدل معمولی ام وی ام 110 را به تولید نمی‌رساند و مدلی جدید را جایگزین آن کرده است. از مدیران خودرو که بگذریم، کرمان موتوری‌ها نیز توانسته‌اند تیراژ خود را طی هشت ماه امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش دهند و دومین خودروساز بزرگ بخش خصوصی لقب بگیرند.
این شرکت که خودروهای «جک» و «لیفان» را به تولید می‌رساند، در هشت ماه امسال تیراژی 26 هزار و 588 دستگاهی را از خود به جا گذاشته و این آمار متضمن رشد 2/156 درصدی کرمانی‌ها شده است. طبق آمار، بیش از 17 هزار دستگاه از محصولات تولیدی کرمان موتور در هشت ماه امسال، مدل‌های 620 و X60 لیفان بوده‌اند و باقی تولیدات این شرکت را محصولات «جک» به خود اختصاص داده‌اند و این در حالی است که مدل X60 پرتیراژترین خودرو کرمان موتوری‌ها به حساب می‌آید.
 پس از «کرمان موتور» اما بهمنی‌ها توانسته‌اند سومین خودروساز بخش خصوصی در تیراژ لقب بگیرند، منتها با تولیدی بسیار کمتر از کرمان موتور و مدیران خودرو. شرکت بهمن که بیشتر با نام «گروه بهمن» شناخته می‌شود، پیش‌تر به تولید محصولات مزدای ژاپن مشغول بود، اما حالا این شرکت هم چینی شده است. طبق آمار، «گروه بهمن» در هشت ماه امسال تنها یک هزار و 48 دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده تا در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، نزدیک به 189 درصد رشد تولید را تجربه کند. در حال حاضر محصول سواری اصلی «گروه بهمن» یکی خودرو چینی به نام B50 است و این در حالی است که بهمنی‌ها در هشت ماه امسال تنها یک دستگاه مزدا را به تولید رسانده‌اند.

روزگازی با هیوندا
سری هم به «خودروسازان راین» بزنیم، شرکتی که پیش‌ترها با هیوندایی موتورز کره همکاری داشت و خودروهای اوانته و ورنا را تولید می‌کرد، اما حالا با ولیکس‌های چینی اش روزگار می‌گذراند. آن‌طور که آمار می‌گوید، «خودروسازان راین» تنها دو هزار و 561 دستگاه محصول را در هشت ماهه امسال تولید کرده‌اند و این رقم در مقایسه با 293 دستگاه سال گذشته از رشد بیش از 774 درصدی راینی‌ها حکایت دارد. تمام محصولات فعلی «خودروسازان راین» را «ولیکس» به خود اختصاص داده است، خودرویی که به شرکت چینی «گریت وال» تعلق دارد و در چند مدل به تولید می‌رسد.«خودروسازان راین» تا همین چند سال پیش، ورنا و آوانته را که محصولاتی کره‌ای و متعلق به هیوندایی بودند، مونتاژ می‌کرد، اما با تشدید تحریم‌ها، تولید این دو خودرو متوقف و راینی‌ها ناگهان از چین سر درآورد.

دیگر خودروساز بخش خصوصی کشور اما «مرتب» نام دارد، شرکتی که البته چندان هم مرتب نیست و تیراژ بسیار پایینی دارد. این شرکت که به تولید سواری G5 مشغول است، در هشت ماه امسال فقط و فقط 22 دستگاه تیراژ داشته و این یعنی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، 8/75 درصد افت تولید را به خود دیده است. مرتب در هشت ماه سال گذشته نیز تنها 91 دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده بود.